"Το προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν εστί". Η Ιπποκρατική ρήση εκφράζει το βασικότερο ίσως κανόνα της Ιατρικής επιστήμης, ο οποίος θα έπρεπε να εφαρμόζεται επιτακτικά. Δύο είναι οι βασικοί στόχοι της Οδοντιατρικής πρόληψης: η διατήρηση μιας υγιούς οδοντοστοιχίας και η έγκαιρη ανίχνευση των οδοντικών και ουλικών παθήσεων (και γενικότερα κάθε νόσου που εντοπίζεται στη στοματική κοιλότητα). Έχει εξαιρετική σημασία να εκπαιδευτούμε στην εφαρμογή κανόνων πρόληψης της στοματικής υγείας. Αυτό δεν είναι απλή υπόθεση, και προϋποθέτει την αρμονική και συντονισμένη συνεργασία πολλών ταυτόχρονα φορέων (κρατικών και ιδιωτικών), την ενσωμάτωση της "Οδοντιατρικής αγωγής" στα σχολεία και εν γένει το εκπαιδευτικό σύστημα και φυσικά την αντίστοιχη προσήλωση του ασθενή στην τήρηση τους.
Είναι δυστυχώς γεγονός ότι η χώρα μας διανύει ακόμη το δικό της "Οδοντιατρικό μεσαίωνα" όσο αφορά την ενσωμάτωση της πρόληψης στον κοινωνικό ιστό, σε αντίθεση με τα προηγμένα κράτη της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης στην οποία ανήκουμε
Τα αποτελέσματα των διαφόρων ερευνών δεν είναι ενθαρρυντικά . Σύμφωνα με τριετή πανελλαδική έρευνα που διενεργήθηκε από την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, το 75% των παιδιών δε βουρτσίζουν καθημερινά τα δόντια τους. Επίσης το 75% των παιδιών 15 ετών έχουν πάνω από τρία δόντια κατεστραμμένα λόγω τερηδόνας. Εξάλλου, 8 στους 10 εφήβους δε χρησιμοποιούν νήμα και 1 στους 3 δεν επισκέπτεται σε τακτική βάση τον Οδοντίατρο.
Σε κλινικό επίπεδο, η εμπειρία της καθημερινής επαφής με τους ασθενείς μας δείχνει την απουσία ζωηρού ενδιαφέροντος για τη διατήρηση και προάσπιση της στοματικής υγείας. Ένας από τους μείζονες λόγους στους οποίους αποδίδεται αυτό είναι η άγνοια και απουσία ενημέρωσης.
Επιπλέον συχνά παρατηρείται μια σχετική αδιαφορία ή και αμέλεια για την υγεία των δοντιών που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση η οποία μαστίζει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αποτρέπει πολλές οικογένειες από το να ακολουθήσουν ένα πλήρες πρόγραμμα Οδοντοθεραπείας και Οδοντιατρικής πρόληψης. Πράγματι η πρόσβαση των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων σε σύγχρονες θεραπείες και φάρμακα δεν είναι ικανοποιητική με αποτέλεσμα την πρόωρη απώλεια των δοντιών (σε νεαρή ηλικία) με ιδιαίτερα δυσάρεστες επιπτώσεις σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο.
Λόγοι πρέπει να υπάρχει οδοντιατρική πρόληψη:
Η καλή κατάσταση του στόματος είναι καθρέφτης της γενικής υγείας. Φυσικά δεν αρκεί ένα όμορφο χαμόγελο για να την εξασφαλίσει. Η γενική μας υγεία και η υγεία του στοματογναθικού συστήματος είναι αλληλένδετες.
Μία από τις επικρατούσες θεωρίες είναι ότι τα μικρόβια που προκαλούν φλεγμονή των ούλων μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος κι έτσι να μεταναστεύσουν σε απομακρυσμένα όργανα όπως η καρδιά κ.α.
Επίσης η μάσηση της τροφής με δόντια λιγότερα από το φυσιολογικό αριθμό και σε λάθος σύγκλειση, προκαλεί συνήθως διαταραχές της πέψης.
Παράλληλα προκαλούνται ανώμαλες κινήσεις της γνάθου, με αποτέλεσμα η άρθρωση της γνάθου (κροταφογναθική) αρχίζει να φθείρεται, και παρατηρούνται συμπτώματα, όπως θορύβους κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματος και έντονος πόνος.
Τέλος, ένας μεγάλος αριθμός ασθενειών, έχουν πρώιμα συμπτώματα στη στοματική κοιλότητα με αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωση τους.
Τελευταίος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικός παράγοντας, είναι η επίδραση στην ψυχική μας υγεία. Το χαμόγελο είναι από τους βασικότερους παράγοντες ενός ωραίου προσώπου. Αν το χαμόγελο δεν είναι άρτιο τότε νιώθουμε μειονεκτικά, προσπαθούμε να το κρύψουμε αποφεύγοντας να γελάμε, γεγονός που μπορεί με την πάροδο του χρόνου να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία μας, τη συμπεριφορά μας και τελικά τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας, ιδιαίτερα στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Τα μέτρα που παίρνουμε για σωστή οδοντιατρική πρόληψη είναι:
1. Βούρτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό κανόνα για τη διατήρηση της στοματικής υγείας.(Συνήθως 2 φορές πρωί- βράδυ είναι ικανοποιητικό) 2. Xρήση οδοντικού νήματος ή βουρτσάκια μεσοδοντίων: Είναι ο μόνος τρόπος να αφαιρεθούν τα υπολείμματα τροφών και η καταστρεπτική πλάκα από τα διαστήματα μεταξύ των δοντιών, εκεί δηλαδή όπου δε μπορεί να εισχωρήσει η οδοντόβουρτσα. 3. Χρήση ειδικών στοματικών διαλυμάτων. Αποτελούν ένα συμπληρωματικό όπλο στον αγώνα μας κατά των μικροβίων που απειλούν τη στοματική υγεία. 4. Ισορροπημένη διατροφή. Η υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν σάκχαρα ή όξινες ουσίες πχ ανθρακούχα αναψυκτικά, ιδιαίτερα στα ενδιάμεσα των γευμάτων βοηθά την ανάπτυξη των βακτηριδίων και την ανάπτυξη τερηδόνας. Επίσης η μειωμένη πρόσληψη ορισμένων βιταμινών (πχ βιταμίνης C) έχει συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα ουλίτιδας. 5. Τακτική επίσκεψη στον Οδοντίατρο ( 1-2 φορές ετησίως, και όποτε διαπιστώσετε το παραμικρό πρόβλημα στη στοματική σας κοιλότητα). Η τακτική επίσκεψη έχει ουσιαστική σημασία όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αλλά και για τον γενικό έλεγχο όλης της στοματικής κοιλότητας. 6. Πρόσληψη φθορίου: το φθόριο θωρακίζει τα δόντια καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά στην τερηδονική προσβολή. Η πρόσληψη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως στοματικά διαλύματα φθορίου , δισκία φθορίου που χορηγούνται από τον Οδοντίατρο, με μια μέθοδο που εφαρμόζεται στο Ιατρείο και λέγεται «φθορίωση», με τη χρήση ειδικής οδοντόπαστας κλπ. 7. Τοποθέτηση στα μόνιμα δόντια των παιδιών επικαλύψεις. Κατά την εκτίμηση του οδοντιάτρου-παιδοδοντιάτρου γίνεται τοποθέτηση ειδικού υλικού στις οπές και σχισμές των οπισθίων δοντιών των παιδιών. Αυτά είναι σημεία που δεν καθαρίζονται εύκολα από ένα παιδί, και συνήθως εκεί παραμένουν μικρόβια που καταστρέφουν σταδιακά τα δόντια.
Η καλή κατάσταση του στόματος είναι καθρέφτης της γενικής υγείας. Φυσικά δεν αρκεί ένα όμορφο χαμόγελο για να την εξασφαλίσει. Η γενική μας υγεία και η υγεία του στοματογναθικού συστήματος είναι αλληλένδετες.
Μία από τις επικρατούσες θεωρίες είναι ότι τα μικρόβια που προκαλούν φλεγμονή των ούλων μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος κι έτσι να μεταναστεύσουν σε απομακρυσμένα όργανα όπως η καρδιά κ.α.
Επίσης η μάσηση της τροφής με δόντια λιγότερα από το φυσιολογικό αριθμό και σε λάθος σύγκλειση, προκαλεί συνήθως διαταραχές της πέψης.
Παράλληλα προκαλούνται ανώμαλες κινήσεις της γνάθου, με αποτέλεσμα η άρθρωση της γνάθου (κροταφογναθική) αρχίζει να φθείρεται, και παρατηρούνται συμπτώματα, όπως θορύβους κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματος και έντονος πόνος.
Τέλος, ένας μεγάλος αριθμός ασθενειών, έχουν πρώιμα συμπτώματα στη στοματική κοιλότητα με αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωση τους.
Τελευταίος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικός παράγοντας, είναι η επίδραση στην ψυχική μας υγεία. Το χαμόγελο είναι από τους βασικότερους παράγοντες ενός ωραίου προσώπου. Αν το χαμόγελο δεν είναι άρτιο τότε νιώθουμε μειονεκτικά, προσπαθούμε να το κρύψουμε αποφεύγοντας να γελάμε, γεγονός που μπορεί με την πάροδο του χρόνου να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία μας, τη συμπεριφορά μας και τελικά τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας, ιδιαίτερα στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Τα μέτρα που παίρνουμε για σωστή οδοντιατρική πρόληψη είναι:
1. Βούρτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό κανόνα για τη διατήρηση της στοματικής υγείας.(Συνήθως 2 φορές πρωί- βράδυ είναι ικανοποιητικό) 2. Xρήση οδοντικού νήματος ή βουρτσάκια μεσοδοντίων: Είναι ο μόνος τρόπος να αφαιρεθούν τα υπολείμματα τροφών και η καταστρεπτική πλάκα από τα διαστήματα μεταξύ των δοντιών, εκεί δηλαδή όπου δε μπορεί να εισχωρήσει η οδοντόβουρτσα. 3. Χρήση ειδικών στοματικών διαλυμάτων. Αποτελούν ένα συμπληρωματικό όπλο στον αγώνα μας κατά των μικροβίων που απειλούν τη στοματική υγεία. 4. Ισορροπημένη διατροφή. Η υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν σάκχαρα ή όξινες ουσίες πχ ανθρακούχα αναψυκτικά, ιδιαίτερα στα ενδιάμεσα των γευμάτων βοηθά την ανάπτυξη των βακτηριδίων και την ανάπτυξη τερηδόνας. Επίσης η μειωμένη πρόσληψη ορισμένων βιταμινών (πχ βιταμίνης C) έχει συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα ουλίτιδας. 5. Τακτική επίσκεψη στον Οδοντίατρο ( 1-2 φορές ετησίως, και όποτε διαπιστώσετε το παραμικρό πρόβλημα στη στοματική σας κοιλότητα). Η τακτική επίσκεψη έχει ουσιαστική σημασία όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αλλά και για τον γενικό έλεγχο όλης της στοματικής κοιλότητας. 6. Πρόσληψη φθορίου: το φθόριο θωρακίζει τα δόντια καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά στην τερηδονική προσβολή. Η πρόσληψη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως στοματικά διαλύματα φθορίου , δισκία φθορίου που χορηγούνται από τον Οδοντίατρο, με μια μέθοδο που εφαρμόζεται στο Ιατρείο και λέγεται «φθορίωση», με τη χρήση ειδικής οδοντόπαστας κλπ. 7. Τοποθέτηση στα μόνιμα δόντια των παιδιών επικαλύψεις. Κατά την εκτίμηση του οδοντιάτρου-παιδοδοντιάτρου γίνεται τοποθέτηση ειδικού υλικού στις οπές και σχισμές των οπισθίων δοντιών των παιδιών. Αυτά είναι σημεία που δεν καθαρίζονται εύκολα από ένα παιδί, και συνήθως εκεί παραμένουν μικρόβια που καταστρέφουν σταδιακά τα δόντια.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων του στόματος αποτελεί πρωταρχικό μέλημά μας. Τίποτε όμως το ουσιαστικό δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δε μεσολαβήσει η προσωπική προσπάθεια και φροντίδα του καθενός για τη διατήρηση της στοματικής του υγείας και ενός λαμπερού χαμόγελου.